پیاده سازی سیستم حسابداری آب در مقیاس حوضه آبریز، مطالعه موردی حوضه زرینه رود

بموازات شکل گیری پارادایم توسعه پایدار و توجه خاص به منابع محدود محیطی که اساس توسعه را، به عنوان ابزاری در جهت iwrm خصوصا در کشورهای در حال توسعه، شکل میدهند و تأکید بر 1تحقق بخشیدن به مفهوم توسعه پایدار در منابع آب، نظام ارزیابی منابع نیز نیازمند نگرشی نو میباشد.در نظام ارزیابی سنتی منابع آب، آب صرفا به عنوان منبعی که وظیفه فراهم سازی زیرساخت تامین iwrm نیازهای طرحریزی شده را بر عهده داشت، مورد توجه قرار میگرفت، در حالی که در چشم انداز ارزیابی منابع آب مفهوم وسیعتری را دنبال میکند و عوامل اقتصادی و اجتماعی را به پایداری منابع آبی و اکوسیستمهای در ارتباط با آن پیوند میدهد. این تحقیق با توجه به این رویکرد، به بیان چارچوب پرداخته، که می تواند برای تبیین و تحلیل یک سیستم منابع (water accounting) " "حسابداری آب با رویکرد مدیریت یکپارچه به کار رود. در این تحقیق چارچوب حسابداری آب در مقیاس یک حوضه آبریز پیادهسازی شده است . برای این منظور حوضه زرینهرود به عنوان منطقه مطالعاتی در نظر گرفته شده است . در همین ارتباط چارچوب پیشنهادی توسط سازمان ملل تحت عنوان حسابهای اقماری مورد استفاده قرار گرفته است . جدا ول حسابداری آب برای منطقه مورد مطالعه نیز بر اساس چارچوب مزبور تهیه گردید . در ادامه، بمنظور تحلیل وضعیت منابع آب مناطق واقع در حوضه مطالعاتی با استفاده از اطلاعات جداول، نشانگرهایی تعریف و مورد محاسبه قرار گرفت. این نشانگرها عبارتند از: ارزش افزوده به ازای مقدار آب مصرفی یا بهره وری، ارزش افزوده به ازای مقدار آب برگشتی یا بهرهوری، منابع آب تجدید پذیر درون مرزی، منابع آب تجدیدپذیر برونمرزی، مجموع منابع آب تجدیدپذیر طبیعی، مجموع منابع آب تجدیدپذیر واقعی، میزان وابستگی به منابع مختلف آب، سرانه منابع آب تجدیدپذیر، برداشت سالانه از آبهای سطحی و زیرزمینی به عنوان درصدی از مجموع منابع آب تجدیدپذیر، نشانگر مصرف (نسبت مصرف آب به مجموع منابع آب تجدیدپذیر درونمرزی)، نشانگر استفاده غیر پایدار از آب، نقش بخش کشاورزی در اقتصاد (درصد)، تاثیر بخش کشاورزی بر تعادل آبی(درصد). با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق، در حوضه آبریز زرینهرود بخش کشاورزی کمترین ارزش افزوده را به ازای بیشترین مقدار آب مصرفی تولید مینماید. بین محصولات کشاورزی نیز محصول یونجه بدلیل بالا بودن نیاز ناخالص و سطح پوشش و نیز محصول گندم به دلیل سطوح کشت بالا در مناطق تاثیر چشمگیری را در مصرف آب حوضه دارند. علاوه براین، در این تحقیق برای سناریوسازی از مدل استفاده گردید. برای این کار ابتدا سیستم منابع آب حوضه زرینه رود در نرم افزار weap سازی توسط مزبور مدل شد و سناریوهای مورد نظر اعمال گردید. بر اساس نتایج بدست آمده برای سناریوی تخصیص حقابه زیست محیطی رودخانه، امکان تامین 1 میلیارد مترمکعب آب در تمام سالها برای دریاچه ارومیه با توجه به وضعیت منابع و مصارف موجود میسر نمیباشد. در نهایت با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق الگوی تطبیقی حسابداری آب برای منطقه مطالعاتی پیشنهاد گردید.